Wat is een gescheurde voorste kruisband?

In dit artikel gaan we je vertellen wat een gescheurde voorste kruisband is en wat een voorste kruisband reconstructie is. We vertellen wat de symptomen zijn, wat de oorzaken zijn, hoe de diagnose wordt gesteld en wat de behandelmogelijkheden zijn. Bij Kniecare hebben we veel ervaring bij het revalideren van personen na een voorste kruisband letsel en de reconstructie hiervan.

De voorste kruisband is een van de twee kruisbanden in je knie. Deze band zorgt ervoor dat het scheenbeen ten opzichte van het bovenbeen niet naar voren kan schuiven. De achterste kruisband in de knie zorgt dat je scheenbeen niet naar achteren kan schuiven en geeft stabiliteit in de knie. Een andere functie van de voorste kruisband is de draaibeweging in je knie remmen. Het is een zeer belangrijke, passieve stabilisator in de knie. Als je een gescheurde kruisband hebt, is er sprake van verminderde stabiliteit in de knie.

In Nederland krijgt naar schatting 1 op de 3000 mensen per jaar een voorste kruisbandletsel, en er worden jaarlijks ongeveer 8500 reconstructies uitgevoerd  Toch betekent een gescheurde kruisband niet automatisch dat je geopereerd moet worden.

Wat zijn de oorzaken van een gescheurde voorste kruisband?

We onderscheiden twee soorten trauma; een contact‑ en een non‑contact trauma. Bij een contact trauma beschadigt de kruisband bijvoorbeeld door een botsing met een tegenstander. Tijdens een non‑contact trauma is er geen tegenstander in de buurt ten tijde van het trauma. Dit gebeurt meestal tijdens een draaibeweging waarbij het onderbeen gefixeerd is en de knie combineert een valgus‑stand, flexie en exorotatie. Ook kan overmatige strekking of bulging zorgen voor een gescheurde kruisband.

Welke klachten en symptomen kan iemand hebben?

Bij het traumamoment aan de voorste kruisband hoor je in veel van de gevallen een knappend of ploppend geluid. Er ontstaat veel pijn. Doordat de voorste kruisband goed doorbloed is vult de knie zich binnen enkele uren na het trauma met bloed en vocht. Binnen 24 uur is er sprake van een (forse) zwelling in de knie. De knie kan na het trauma vaak niet meer goed worden belast; je hebt het gevoel dat je door de knie zakt. Het instabiliteitsgevoel of het gevoel van verzwikken kan langer aanhouden. Deze klachten worden gezien als rode vlaggen voor een gescheurde voorste kruisband.

Hoe en door wie wordt de diagnose gesteld?

Na een doorgemaakt trauma is de knie dik en pijnlijk. Het is dan niet altijd mogelijk om een goed onderzoek te doen en dit goed te interpreteren. Vaak is het verstandig om na een aantal dagen of na 5–7 dagen de knie nog een keer te laten onderzoeken wanneer de zwelling is afgenomen. Iedereen met (vermoedelijk) voorste kruisband‑letsel moet verwezen worden naar een orthopedisch chirurg. De orthopeed of gespecialiseerde fysiotherapeut kan met een aantal testen beoordelen of er sprake is van een gescheurde voorste kruisband:

• Lachman‑test, Voorste‑schuifladetest en Pivot‑shift‑test.

• Bij twijfel of bij pijn en zwelling wordt afgesproken om het onderzoek te herhalen nadat de knie tot rust is gekomen.

Wanneer er aanwijzingen zijn voor een fractuur, neurovasculaire schade of volledige ruptuur van mediale (binnenband) of laterale(buitenband) collaterale banden, moet je direct verwezen worden naar de orthopeed. De orthopeed sluit meervoudig letsel uit en beslist samen met jou of er een conservatief traject of een reconstructie nodig is.

Welke onderzoeken worden er gedaan?

Een orthopeed zal je knie uitvoerig onderzoeken en zo nodig aanvullende beeldvorming aanvragen. MRI‑scans kunnen vaststellen of er ook sprake is van andere letsels zoals een gescheurde meniscus, posterolaterale hoe schade, een bone bruise of kraakbeenschade. Soms wordt gekozen voor een röntgenfoto om fracturen uit te sluiten.

Zodra het duidelijk is voor een orthopeed zal hij een oordeel geven over wat te doen.

• Moet de knie tot rust komen?
• Is er ander bijkomend letsel waarvoor behandeling nodig is?
• Moet er een voorste kruisband reconstructie worden uitgevoerd?
• Kan middels training de stabiliteit in de knie terug verkregen worden?

Wat zijn de behandelmethodes?

De twee behandelopties bij een gescheurde voorste kruisband zijn:

1. Conservatief trainingstraject (geen operatie)

2. Voorste kruisband reconstructie

Bij de keuze tussen deze opties spelen leeftijd, activiteitenniveau en je wensen een grote rol. Het KNGF‑zorgpad adviseert reconstructie bij voorkeur binnen 5 maanden na het letsel wanneer besloten wordt om te opereren. Bij enkelvoudig letsel en een rustig kniegewricht kan direct gestart worden met een conservatief oefenprogramma. Bij meervoudig letsel vindt oefentherapie plaats na overleg met de orthopeed. (Gescheurde kruisband opereren ja of nee? Lees het in dit artikel).

Conservatief trainingstraject (niet operatief)

Acute fase

Bij een acuut letsel is de behandeling erop gericht de pijn en de zwelling te verminderen en de knie weer mobiel te krijgen. Indien nodig kan het lopen met krukken worden aangeraden. Vroege volledige strekking van de knie binnen 2–3 weken en geleidelijk toenemende buiging zijn belangrijk. Pijn en zwelling zijn leidraad: nemen ze toe, dan doe je te veel.

Je hoeft niet altijd geopereerd te worden bij een gescheurde kruisband. Tijdens een conservatief trainingstraject probeer je door middel van training je spierkracht en coördinatiefunctie zo goed te krijgen, dat de stabiliteit van het kniegewricht gewaarborgd blijft. Het doel van deze revalidatie is weer op het oude sportniveau te komen door middel van training. Conservatief beleid is er op gericht de kracht en coördinatie gelijk te krijgen in beide benen. De revalidatie bestaat uit een aantal fasen met criteria (bijvoorbeeld hoptesten, krachtmeting of sprinttesten). Als uit verschillende testen blijkt dat de geblesseerde knie net zo sterk is als je “gezonde” knie (ongeveer 90 % kracht en coördinatie), dan kun je het sporten hervatten

Het Melbourne ACL‑rehabilitatieprotocol is een voorbeeld van een criteria‑gedreven schema dat vaak wordt gebruikt. Dit protocol kent een pre‑operatieve fase (herstelfase) en vijf fasen na een eventuele operatie: herstel van de operatie, kracht & neuromusculaire controle, rennen/agility/landingen, return to sport en preventie van re‑injury. Je gaat pas naar de volgende fase als de doelen van de vorige fase zijn behaald.

Voorste kruisband reconstructie

Een andere keuze is een voorste kruisband reconstructie. Door middel van een operatie wordt er een nieuwe kruisband geplaatst (meestal met een stukje pees van jezelf) of de gescheurde voorste kruisband wordt gehecht. Er zijn veel verschillende operatietechnieken. Tijdens de operatie boort de orthopeed tunnels in boven‑ en scheenbeen, waarop de nieuwe kruisband wordt vastgezet. De orthopeed controleert tegelijkertijd of er andere schade is in het gewricht en behandelt die indien mogelijk.

Na een reconstructie start de revalidatie. De knie moet rustig en volledig strekbaar zijn voordat je geopereerd wordt; hierdoor zijn de resultaten beter en verklein je het risico op complicaties. Net als bij het conservatieve traject wordt de revalidatie ingedeeld in fasen met duidelijke criteria.

De fases van een voorste kruisband reconstructie

Fase 1 (herstel)

• De knie tot rust brengen: zwelling verminderen en pijn onder controle krijgen.

• Optimaliseren van kniemobiliteit (0 graden strekking en minimaal 90–120 graden buiging).

• Het verkrijgen van een goede bovenbeenspierfunctie.

• Ontwikkelen van een goed looppatroon zonder krukken.

Fase 2 (kracht & coördinatie)

• Hervatten van normale dagelijkse werkzaamheden.

• Verbeteren van kracht en coördinatie van de bovenbeenspieren en de rest van het lichaam.

• Voorbereiding op sportspecifieke (veld)training.

• In deze fase bouw je de belastbaarheid van je knie verder op middels intensieve kracht‑ en coördinatietraining. Je start met loopscholing en spring‑/land oefeningen wanneer de knie dat toelaat.

Fase 3 (return to sport)

• Gelijke kracht in beide benen (≥ 90 % van het gezonde been).

• Gelijke coördinatie in beide benen.

• Goede kwaliteit van bewegen tijdens het sporten; kniereflexen goed.

• Voorbereiding van de knie op sporthervatting, vaak inclusief specifieke veldtraining en sportspecifieke drills.

Deze fase is intensiever dan fase 2 omdat je knie en lichaam zwaarder belast worden met kracht‑ en coördinatietraining. De officiële richtlijnen geven aan dat je geopereerde knie qua kracht en coördinatie ≥ 90 % moet zijn ten opzichte van je gezonde been voordat je wedstrijden speelt. Vaak duurt het minimaal 9-12 maanden tot een jaar om veilig terug te keren naar competitieniveau. Wij adviseren 100 %, zelfs als dat betekent dat je langer moet revalideren.

Bij Kniecare hebben we een unieke methode om je knie te behandelen. Ben je benieuwd wat de Kniecare‑methode is en hoe deze methode jou kan helpen bij jouw gescheurde kruisband of na je reconstructie? Neem gerust contact met ons op

Wat zijn de voor- en nadelen van een conservatief trainingstraject?

Er zijn verschillende redenen zijn om te kiezen voor een conservatief traject bij een gescheurde kruisband. Ten eerste: je hoeft niet geopereerd te worden. Een operatie brengt altijd risico’s met zich mee. Als tweede reden: een conservatief traject duurt meestal veel korter dan een revalidatie na een operatie. Na een conservatief traject komt ongeveer 33% terug op hun oude sportniveau. Een voordeel aan een conservatief traject  is dat je altijd nog de optie hebt om je te laten opereren .

Wat zijn de voor- en nadelen van een voorste kruisband reconstructie?

Mensen die een reconstructie hebben laten uitvoeren lopen in de loop van de tijd minder schade op aan de binnenmeniscus.  Hoewel het niet per se nodig is om een reconstructie te laten doen om weer op het oude sportniveau te komen, zien we dat mensen met een reconstructie daarop een grotere kans hebben (50% t.o.v. 33%). Het percentage van mensen dat weer aan het sporten komt ligt ongeveer tussen de 80% en 90%. Dat is vaak wel op een ander niveau dan voorheen óf een andere, minder risicovolle sport. Er is dus ook wel wat voor te zeggen om wél een reconstructie te laten uitvoeren.

Helaas is een  reconstructie ook niet zaligmakend. De revalidatie duurt lang en er bestaat een risico dat je ook met een operatie niet meer op je oude sportniveau komt. Uit veel wetenschappelijke studies komt naar voren dat ongeveer 60% van de sporters na een reconstructie terugkomt op hun oude sportniveau.

Wel goed om te weten

• Wat de keuze ook is, bij 50% van de mensen na een voorste kruisband ruptuur ontstaat binnen 15 jaar een vorm van artrose in de knie.
• Meer schade aan de knie (meniscus, kraakbeen) verhoogt de kans op knieartrose.
• Gedeeltelijk of volledig gescheurde kruisband? Voor een gedeeltelijke scheur, waarbij er nog sprake is van een goede tot redelijk goede stabiliteitsfunctie, wordt vrijwel altijd eerst gekozen voor een conservatief traject.
• Het beste, maar moeilijkste advies is om een andere sport te kiezen die minder belastend is voor je knie.

Lees hier wat je vooral niet moet doen na een voorste kruisband reconstructie!

Niet alleen fysiek, ook mentaal

Een belangrijke factor bij het revalidatietraject is mentale training. Door het lange trainingstraject of tegenslagen kan het zijn dat je minder positief of gemotiveerd bent gedurende de revalidatie. Dit zijn juist factoren die van belang zijn voor een goed resultaat. Bij Kniecare hechten we hier veel waarde aan. Wij hebben daarom een unieke online mindset training ontwikkeld. De Kniecare Mindset Training is erop gericht dat jij beter in je vel zit tijdens je revalidatie en beter en effectiever kunt herstellen.

Bronnen:

fitasaphysio.com
kngf-richtlijnen.wpacc01.yard.nl.